Γράφει η Χρυσάνθη Χρυσοχοīδη
Εισαγωγή
Την 1η Ιανουαρίου 2025, ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η νέα συνεργασία ξεκίνησε μεταξύ της ΕΕ και της Νότιας Κορέας, εντάσσοντας τη δεύτερη στο πρόγραμμα “Horizon Europe”. Πρόκειται για μια μεταβατική ρύθμιση, η οποία επιτρέπει σε ερευνητές και οργανισμούς από τη Νότια Κορέα να συμμετέχουν στις δραστηριότητες που εντάσσονται στον 2ο Πυλώνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας).
Υπό αυτό το πρίσμα, η παρούσα έρευνα εξετάζει ερωτήματα που προκύπτουν σχετικά με την ουσιώδη εξέλιξη και την κατεύθυνση των κρατών της Ασίας. Για παράδειγμα, παρά τον έντονο δυτικό προσανατολισμό και τη συχνή συνεργασία τους με χώρες του συγκεκριμένου γεωγραφικού τμήματος, παρατηρείται ότι δεν έχουν μεταβάλει ορισμένα θεμελιώδη και σημαντικά στοιχεία.
Με τη στάση αυτή, τα στοιχεία αυτά παραμένουν σε μεγάλο βαθμό αναχρονιστικά και δημιουργούν εμπόδια στη σύγχρονη εποχή. Ενδεικτικά, εμποδίζουν την αποτελεσματική δικαστική προστασία, όχι απαραίτητα σε εθνικό επίπεδο, αλλά στο πλαίσιο συμμετοχής σε ένα ευρύτερο σύνολο, όπως συμβαίνει στην Ευρωπαϊκή Ένωση με το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) ή το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ).
Για να δοθεί απάντηση ή έστω να αποσαφηνιστεί αυτή η ιδιαίτερη κατάσταση, είναι απαραίτητο να εξεταστεί σε βάθος ο τρόπος λειτουργίας των αντίστοιχων γεωγραφικών περιφερειών. Συγκεκριμένα, πρέπει να αναζητηθεί η ύπαρξη και ο τρόπος λειτουργίας περιφερειακών οργανισμών ή, γενικότερα, οι πρωτοβουλίες που λαμβάνονται σε κάθε γεωγραφικό τμήμα. Φυσικά, η ανάλυση θα ξεκινήσει με την Ευρωπαϊκή Ένωση, που αποτελεί το πλέον χαρακτηριστικό παράδειγμα περιφερειακής οργάνωσης.
Ευρωπαϊκή Ένωση
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως τη γνωρίζουμε σήμερα, δεν ιδρύθηκε με τους ίδιους σκοπούς ούτε με το ίδιο όνομα. Μετά τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου (1945–1959), προέκυψε η επιτακτική ανάγκη για αποκατάσταση των ζημιών που προκάλεσε αυτός ο καταστροφικός πόλεμος, καθώς και για διασφάλιση διαρκούς ειρήνης, ώστε να αποφευχθούν στο μέλλον παρόμοιες ή ακόμη χειρότερες καταστάσεις.
Στο πλαίσιο αυτό, το 1951 ιδρύθηκε η πρώτη μορφή της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα, με πρωτοβουλία έξι χωρών: του Βελγίου, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, του Λουξεμβούργου και των Κάτω Χωρών (Ολλανδίας). Στη συνέχεια, το 1957, με τη Συνθήκη της Ρώμης, η συνεργασία αυτή εξελίχθηκε και μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). Με την πάροδο του χρόνου εντάχθηκαν και άλλα κράτη-μέλη, με αποτέλεσμα σήμερα η Ευρωπαϊκή Ένωση να αριθμεί 27 χώρες.
Η προστασία των δικαιωμάτων των Ευρωπαίων πολιτών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης διασφαλίζεται, μεταξύ άλλων, μέσω της λειτουργίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ). Ένα από τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά της ΕΕ είναι η αρχή της πολυγλωσσίας, όπως κατοχυρώνεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ένωση αναγνωρίζει 24 επίσημες γλώσσες, συμπεριλαμβανομένων των Ελληνικών, γεγονός που έχει καθοριστική σημασία για τη νομική προστασία των πολιτών των κρατών-μελών.
Η πολυγλωσσία διασφαλίζει ότι κάθε πολίτης της ΕΕ έχει το δικαίωμα να προσφύγει στο ΔΕΕ και να δικαστεί στην επίσημη γλώσσα του κράτους-μέλους του, χωρίς να απαιτείται η γνώση μίας εκ των πλέον διαδεδομένων ευρωπαϊκών γλωσσών.
Η συγκεκριμένη πρόβλεψη συμβάλλει καθοριστικά στην ισότιμη πρόσβαση στη δικαιοσύνη, διασφαλίζοντας όχι μόνο την πλήρη κατανόηση των διαδικασιών από τον προσφεύγοντα, αλλά και τη διευκόλυνση του νομικού του εκπροσώπου στην αποτελεσματική υπεράσπιση των δικαιωμάτων του. Συνεπώς, η δυνατότητα προσφυγής στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) δεν συνιστά προνόμιο για τους πολίτες που διαθέτουν γλωσσικές δεξιότητες πέραν της μητρικής τους. Αντιθέτως, αποτελεί κατοχυρωμένο δικαίωμα, το οποίο εγγυάται την ίση μεταχείριση και τη δικαστική προστασία για το σύνολο των Ευρωπαίων πολιτών, ενισχύοντας ταυτόχρονα την προσβασιμότητα και τη διαφάνεια του ευρωπαϊκού νομικού συστήματος.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει υιοθετήσει τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, τον οποίο δεσμεύεται να τηρεί και να προστατεύει μέσω κάθε απόφασης που λαμβάνουν τα θεσμικά της όργανα. Το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαδραματίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή τη διαδικασία, με κύριο σκοπό τη διασφάλιση της τήρησης του Χάρτη. Το στοιχείο αυτό αποτελεί μοναδικό χαρακτηριστικό του ευρωπαϊκού συστήματος, όπως θα καταδειχθεί στη συνέχεια.
Μέσω της λειτουργίας των θεσμικών οργάνων της ΕΕ, θεσπίζονται Κανονισμοί και Οδηγίες που δεσμεύουν τα κράτη-μέλη. Οι Κανονισμοί ισχύουν άμεσα και καθίστανται αυτομάτως μέρος του εθνικού δικαίου κάθε κράτους-μέλους, χωρίς να απαιτείται περαιτέρω ενσωμάτωση. Αντίθετα, οι Οδηγίες θέτουν στόχους που τα κράτη-μέλη οφείλουν να επιτύχουν εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, μέσω της προσαρμογής της εθνικής τους νομοθεσίας. Και στις δύο περιπτώσεις, οι πράξεις αυτές συμμορφώνονται πλήρως με τον Χάρτη, εξασφαλίζοντας την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων.
Σε περίπτωση που προκύψει νομικό ζήτημα ενώπιον εθνικού δικαστηρίου και το αντικείμενο της υπόθεσης αφορά την ερμηνεία ή την εφαρμογή κανόνων του ευρωπαϊκού δικαίου, το δικαστήριο αυτό μπορεί να υποβάλει προδικαστικό ερώτημα στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζεται μια αντικειμενική και απαλλαγμένη από εθνικές επιρροές νομική ανάλυση, προσφέροντας μια ευρύτερη ευρωπαϊκή οπτική στην επίλυση της υπόθεσης.
Η ιδιαιτερότητα αυτού του μηχανισμού έγκειται στο γεγονός ότι παρέχει ένα υψηλού επιπέδου σύστημα νομικής προστασίας, το οποίο δεν συναντάται σε όλα τα δικαιοδοτικά συστήματα παγκοσμίως.
Συνεπώς, η ύπαρξη του ΔΕΕ και η δυνατότητα ερμηνείας του δικαίου της Ένωσης σε ανώτατο επίπεδο διαμορφώνει ένα περιβάλλον δικαιοσύνης που δεν μπορεί να αναπαραχθεί ομοιόμορφα σε όλες τις γεωγραφικές περιοχές του κόσμου. Αυτό καθιστά το ευρωπαϊκό νομικό πλαίσιο ιδιαίτερα προηγμένο όσον αφορά τη διασφάλιση της ισονομίας, της προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της ενιαίας εφαρμογής του δικαίου σε διακρατικό επίπεδο.
Η γεωγραφική περιφέρεια της Ασίας: ASEAN
Η πιο γνωστή συνεργασία μεταξύ των χωρών της Ασίας είναι η ASEAN (Ένωση Εθνών της Νοτιοανατολικής Ασίας), στην οποία συμμετέχουν δέκα κράτη-μέλη που αποτελούν τον πυρήνα της λειτουργίας της από την ίδρυσή της το 1967 έως και σήμερα. Τα κράτη αυτά είναι οι Φιλιππίνες, η Ινδονησία, η Μαλαισία, η Σιγκαπούρη, η Ταϊλάνδη, το Μπρουνέι, το Βιετνάμ, το Λάος, η Μιανμάρ (Βιρμανία) και η Καμπότζη. Στις διασκέψεις της ASEAN συμμετέχουν και άλλα κράτη με καθεστώς παρατηρητή. Αυτά τα κράτη έχουν τη δυνατότητα να εκφωνούν ομιλίες, να διατυπώνουν αιτήματα και προβληματισμούς, ακόμη και να ασκούν επιρροή στα μόνιμα μέλη. Ωστόσο, δεν διαθέτουν δικαίωμα ψήφου κατά την τελική λήψη αποφάσεων και την υιοθέτηση πολιτικών που εφαρμόζονται από την Ένωση.
Ένα ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της ASEAN –και βασική διαφορά της σε σχέση με την Ευρωπαϊκή Ένωση– είναι ο αμιγώς οικονομικός χαρακτήρας της, που διατηρείται ακόμη και σήμερα, έπειτα από σχεδόν έξι δεκαετίες δραστηριότητας. Τα κράτη-μέλη επικεντρώνονται κυρίως στη συνεργασία για την επίλυση θεμάτων οικονομικού ενδιαφέροντος, χωρίς να επεκτείνουν τη δράση τους σε άλλους εξίσου σημαντικούς τομείς, όπως η διασφάλιση του βιοτικού επιπέδου των πολιτών, η προαγωγή κοινωνικών, πολιτικών ή πνευματικών δικαιωμάτων.
Αντίθετα, η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρότι ξεκίνησε και αυτή με καθαρά οικονομικούς στόχους, εξελίχθηκε σταδιακά σε έναν πολυδιάστατο οργανισμό. Με την πάροδο του χρόνου ενέταξε στην ατζέντα της ζητήματα κοινωνικά, πολιτικά και δικαιωμάτων του ανθρώπου, επιδιώκοντας την επίτευξη του ιδεώδους της Ευρωπαϊκής Ολοκλήρωσης.
Ως πρώτο συμπέρασμα, γίνεται φανερό ότι η ASEAN αποτελεί μια συνεργασία που συγκροτήθηκε δεκαετίες μετά την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς ωστόσο να έχει σημειώσει αντίστοιχη πρόοδο στην ανάπτυξη και εξέλιξή της. Συγκεκριμένα, δεν έχει διευρύνει τον αριθμό των μελών της ώστε να αποκτήσει μεγαλύτερη εμβέλεια, ούτε έχει διευρύνει το πεδίο δράσης της πέρα από τον οικονομικό τομέα, ο οποίος παραμένει ο βασικός και σχεδόν αποκλειστικός άξονας λειτουργίας της.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, παρατηρείται μια τάση στρατικοποίησης, δηλαδή μια αυξανόμενη ενασχόληση με ζητήματα ασφάλειας και άμυνας, πάντοτε σε συνάρτηση με τα οικονομικά συμφέροντα. Στόχος αυτής της εξέλιξης φαίνεται να είναι η ενίσχυση της στρατιωτικής ισχύος των κρατών-μελών, ώστε η ASEAN να αποκτήσει μεγαλύτερη γεωπολιτική βαρύτητα και να μπορεί να τοποθετηθεί “ανάμεσα” στις δύο μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις, την Κίνα και τις Η.Π.Α. Η επιδίωξη αυτή συνδέεται με την αναγνώριση του γεγονότος ότι η αύξηση της οικονομικής ισχύος συνοδεύεται αναπόφευκτα από την ανάγκη για ενίσχυση της στρατιωτικής ασφάλειας, προκειμένου να αντιμετωπιστούν ενδεχόμενες απειλές.
Περνώντας στα διαδικαστικά ζητήματα που διέπουν τη λειτουργία της ASEAN, διαπιστώνεται ότι τα κράτη-μέλη της έχουν υιοθετήσει έναν θεμελιώδη Χάρτη, ο οποίος καθορίζει τους στόχους και τις αρχές της οικονομικής αυτής συνεργασίας. Επιπλέον, έχουν συστήσει διάφορες υποομάδες με εξειδικευμένες αρμοδιότητες, οι οποίες αναλαμβάνουν να συντονίζουν και να εποπτεύουν συγκεκριμένους τομείς πολιτικής. Ωστόσο, σε αντίθεση με την ΕΕ, η ASEAN δεν διαθέτει ένα δικαστικό όργανο που να επιλαμβάνεται διαφορών μεταξύ των κρατών-μελών ή να παρέχει τη δυνατότητα προσφυγής των πολιτών σε περιπτώσεις παραβίασης των δικαιωμάτων τους.
Αυτό το έλλειμμα δικαστικής εποπτείας είναι αναμενόμενο αν ληφθούν υπόψη οι προαναφερθείσες παραμέτρους: η ASEAN παραμένει προσανατολισμένη σχεδόν αποκλειστικά σε ζητήματα οικονομικής συνεργασίας και δεν επιδιώκει την επέκταση της δράσης της σε άλλους τομείς, όπως τα ατομικά δικαιώματα ή η κοινωνική πολιτική. Μια τέτοια επέκταση θα απαιτούσε αναδιάρθρωση των υπαρχόντων μηχανισμών και θα προκαλούσε πιθανόν καθυστερήσεις στην επίτευξη των οικονομικών στόχων ή και ανατροπές στη μέχρι τώρα πορεία της Ένωσης, εισάγοντας νέα και ενδεχομένως απρόβλεπτα δεδομένα.
Κίνα
Κρίνεται αναγκαίο να εξεταστούν και άλλα κράτη της Ασίας, όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα, τα οποία, αν και δεν συμμετέχουν σε ανάλογες συμμαχίες, επιδεικνύουν μια συγκρίσιμη, συχνά αναχρονιστική ή ακόμη και συμφεροντολογική προσέγγιση που παραμελεί τον ανθρώπινο παράγοντα.
Ειδικότερα, η Κίνα –μία από τις μεγαλύτερες οικονομικές δυνάμεις παγκοσμίως, με τεχνολογική υπεροχή– παρουσιάζει ορισμένες ενδείξεις καθυστέρησης στην εξέλιξη του νομικού της συστήματος. Παρά τη γενικότερη πρόοδο, εξακολουθεί να χρησιμοποιεί, έστω όχι αποκλειστικά, στοιχεία του παραδοσιακού κινεζικού δικαίου, το οποίο διαφέρει σημαντικά από τα γνωστά δυτικά ή ισλαμικά νομικά συστήματα. Πρόκειται κυρίως για ένα εθιμικό δίκαιο, το οποίο βασίζεται σε παγιωμένες πρακτικές και κανόνες που εφαρμόζονται διαχρονικά χωρίς τυπική νομική ισχύ. Σημαντικό ρόλο διαδραματίζει η ιστορική κινεζική αντίληψη ότι οι δικηγόροι αποτελούν μια ομάδα προς αποφυγή, καθώς θεωρούνταν ότι επωφελούνται από τις περιστάσεις, με αποτέλεσμα οι δικαστές να έχουν ευρεία διακριτική ευχέρεια να αντλούν κανόνες από ποικίλες πηγές για την εκδίκαση υποθέσεων.
Επιπλέον, μια πρόσφατη νομοθετική μεταρρύθμιση του 2024 στο κινεζικό οικογενειακό δίκαιο εγείρει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την προστασία των δικαιωμάτων, ιδιαίτερα των γυναικών. Συγκεκριμένα, μετά την κατάθεση αγωγής διαζυγίου, προβλέπεται ότι, εντός 30 ημερών, οποιοσδήποτε από τους συζύγους μπορεί να αποσύρει την αίτηση, με αποτέλεσμα η διαδικασία να διακόπτεται. Αυτή η ρύθμιση ενδέχεται να δημιουργήσει σοβαρά εμπόδια για κακοποιημένες γυναίκες που επιχειρούν να τερματίσουν έναν βίαιο γάμο, καθώς δίνει στον σύζυγο τη δυνατότητα να εμποδίσει τη συνέχιση της διαδικασίας.
Παρότι το άρθρο 32(β) του Αστικού Κώδικα της Κίνας προβλέπει τη χορήγηση διαζυγίου σε περιπτώσεις ενδοοικογενειακής βίας, η εφαρμογή του εξαρτάται από την αποτυχία της διαμεσολάβησης που διατάσσει το δικαστήριο για την αποτροπή του διαζυγίου. Η επιπλέον αυτή απαίτηση καθιστά την αποδεικτική διαδικασία ακόμη δυσκολότερη για τα θύματα, επιβαρύνοντας τη θέση τους και περιορίζοντας τις δυνατότητές τους να εξασφαλίσουν την αναγκαία προστασία.
Μέσα από το παράδειγμα του οικογενειακού δικαίου της Κίνας αναδεικνύεται ευρύτερα το ερώτημα κατά πόσο ένα κράτος επιδιώκει τον εκσυγχρονισμό της νομοθεσίας του και τη θεμελίωση αποτελεσματικών μηχανισμών προστασίας των δικαιωμάτων των πολιτών του. Η ουσιαστική δικαστική προστασία, αρχικά σε εθνικό επίπεδο και κατόπιν σε υπερεθνικό, αποτελεί βασικό κριτήριο για την αξιολόγηση της δέσμευσης ενός κράτους στις αρχές του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών ελευθεριών.
Άρα, η Κίνα, ακόμη και αν έχει επιτύχει μία πολύ καλή οικονομική πορεία, για την ολοκλήρωση της κοινωνικής ευημερίας και κατά επέκταση την πλήρη εξασφάλιση των ανθρώπων της, έχει πολλά βήματα μπροστά της.
Νότια Κορέα
Εν συνεχεία, σημαντική παράλειψη θα ήταν η μη αναφορά σε μια χώρα που τα τελευταία χρόνια κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος στη διεθνή σκηνή, τη Νότια Κορέα. Ως γενέτειρα μερικών από τις πιο γνωστές πολυεθνικές εταιρείες -όπως η Samsung στον τομέα της κινητής τηλεφωνίας, οι Hyundai και Kia στην αυτοκινητοβιομηχανία, και η LG στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες- η Νότια Κορέα έχει σημειώσει εντυπωσιακή οικονομική ανάπτυξη και συνεχίζει να διατηρεί υψηλούς ρυθμούς επέκτασης.
Ωστόσο, αυτή η αλματώδης πρόοδος δεν συνοδεύεται απαραίτητα από αντίστοιχη μέριμνα για θεμελιώδη κοινωνικά ζητήματα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το ιδιαιτέρως ιδιωτικοποιημένο σύστημα υγείας της χώρας. Αν και η ύπαρξη ιδιωτικών παρόχων υπηρεσιών υγείας είναι θεμιτή σε κάθε σύγχρονη κοινωνία, στη Νότια Κορέα το ιδιωτικό σύστημα δεν λειτουργεί ως συμπληρωματική επιλογή για τους πολίτες, αλλά ως σχεδόν υποχρεωτική λύση. Συγκεκριμένα, περίπου το 94% των νοσοκομείων στη χώρα ανήκει στον ιδιωτικό τομέα, αφήνοντας το δημόσιο σύστημα σοβαρά υποστελεχωμένο και υπερφορτωμένο.
Ως συνέπεια είναι να δημιουργούνται μεγάλες λίστες αναμονής ακόμη και για την αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών, γεγονός που καθιστά την πρόσβαση σε ποιοτική περίθαλψη εξαιρετικά δύσκολη για όσους δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στο υψηλό κόστος των ιδιωτικών νοσηλευτηρίων. Έτσι, χωρίς να το επιβάλλει ρητά το κράτος, οι πολίτες ωθούνται έμμεσα προς τις ιδιωτικές δομές, προκειμένου να προστατεύσουν την υγεία τους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, τη ζωή τους.
Το γεγονός αυτό εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το κατά πόσο η Νότια Κορέα, παρά την οικονομική της ισχύ, διασφαλίζει επαρκώς το θεμελιώδες και παγκοσμίως αναγνωρισμένο δικαίωμα στην υγεία. Η διαρκής προτεραιοποίηση της οικονομικής ανάπτυξης έναντι της κοινωνικής πρόνοιας φαίνεται να αφήνει ελάχιστο χώρο για πολιτικές αναθεώρησης του υγειονομικού συστήματος, ενώ δεν διαφαίνεται κανένα ουσιαστικό σχέδιο μελλοντικής αλλαγής της παρούσας κατάστασης.
Η Πολιτεία έχει απολύτως επαναπαυθεί και δεν μπορεί να λέγεται ότι είναι αναπτυγμένη και ότι υπάρχει κοινωνική συνοχή, χωρίς να έχει διευθετήσει ένα τόσο σημαντικό ζήτημα. Συμπερασματικά, μη όντας μέλος μιας ενότητας, σε αντίθεση με την Ελλάδα που είναι στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αποκλείεται η δυνατότητα από το να εξεταστούν οι υποθέσεις πιο σφαιρικά και ανοιχτόμυαλα αλλά και από το να εγκατασταθεί μία αποτελεσματική δικαστική επίλυση που έστω και αν σε εθνικό επίπεδο δεν καταφέρει να λύσει το πρόβλημα, τουλάχιστον σε ένα περιφερειακό-ομαδικό επίπεδο να καταστεί πιο εφικτή, καρποφόρα και λιγότερο αμελητέα.
Επίλογος
Συμπερασματικά, όπως προκύπτει από τα ανωτέρω, τα κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν αντιμετωπίζονται στη διεθνή σκηνή ως μεμονωμένες οντότητες που αγωνίζονται ατομικά για την πρόοδο όλων των τομέων τους, αλλά ως ενιαίο σύνολο, στο πλαίσιο μιας πολυεπίπεδης συνεργασίας. Συλλογικά επιδιώκουν την επίλυση των κοινών προκλήσεων και την επίτευξη κοινών στόχων, με γνώμονα την αρχή της αλληλεγγύης (principle of solidarity). Η αλληλοβοήθεια μεταξύ των Κρατών-μελών διασφαλίζει ότι ακόμη και σε περίπτωση λανθασμένων πολιτικών επιλογών ή κρίσεων, υπάρχουν μηχανισμοί υποστήριξης για την αποτροπή αδιεξόδων. Εξάλλου, η τάση διεύρυνσης της Ένωσης αντανακλά την προσπάθεια ενίσχυσης της κοινωνικής ευημερίας, της πολιτικής σταθερότητας και της διατήρησης ειρήνης και ασφάλειας εντός των ευρωπαϊκών συνόρων.
Αντιθέτως, στην Ασία παρατηρείται μια διαφορετική δυναμική. Τα κράτη της περιοχής δρουν ως αυτόνομες μονάδες, διαμορφώνοντας ανεξάρτητες πολιτικές και συμμαχίες, ενώ η μεταξύ τους συνεργασία περιορίζεται κυρίως στη γεωγραφική τους εγγύτητα. Η έντονη επιφυλακτικότητα και η ανάγκη προβολής της εθνικής ανεξαρτησίας τα οδηγεί σε αποφυγή ουσιαστικής περιφερειακής ολοκλήρωσης. Ωστόσο, αυτή η προσέγγιση ενέχει σημαντικούς κινδύνους: ένα σφάλμα ή μια κρίση σε ένα μόνο κράτος μπορεί να έχει αλυσιδωτές συνέπειες για ολόκληρη την περιοχή, προκαλώντας ατμόσφαιρα γενικευμένης αστάθειας και αντιπαλότητας.
Βιβλιογραφία
European External Action Service. (2024). EU-ASEAN flags (high resolution) [Image]. EEAS. https://www.eeas.europa.eu/sites/default/files/styles/text_box_image_on_side/public/media/2024/EU-ASEAN%20Flags%20%28highres%29.png
European Parliament. (n.d.). Οι συνθήκες του Μάαστριχτ και του Άμστερνταμ. https://www.europarl.europa.eu/factsheets/el/sheet/3/%CE%BF%CE%B9-%CF%83%CF%85%CE%BD%CE%B8%CE%B7%CE%BA%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%BC%CE%B1%CE%B1%CF%83%CF%84%CF%81%CE%B9%CF%87%CF%84-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%B1%CE%BC%CF%83%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%BD%CF%84%CE%B1%CE%BC
European External Action Service. (2023). Republic of Korea to join Horizon Europe under transitional arrangement. EEAS. https://www.eeas.europa.eu/delegations/south-korea/republic-korea-join-horizon-europe-under-transitional-arrangement_en?s=179
European Union. (n.d.). Η ιστορία της ΕΕ: 1945–1959. https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/history-eu/1945-59_el
European Union. (n.d.). Η Ευρωπαϊκή Ένωση με απλά λόγια. https://european-union.europa.eu/easy-read_el
European Union. (n.d.). Γλώσσες της ΕΕ. https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/languages_el
EUR-Lex. (n.d.). Preliminary ruling proceedings – Recommendations to national courts. https://eur-lex.europa.eu/EL/legal-content/summary/preliminary-ruling-proceedings-recommendations-to-national-courts.html
European Parliament. (n.d.). The Court of Justice of the European Union. https://www.europarl.europa.eu/factsheets/el/sheet/26/the-court-of-justice-of-the-european-union
Association of Southeast Asian Nations. (n.d.). Member states. https://asean.org/member-states/
Association of Southeast Asian Nations. (n.d.). ASEAN. https://asean.org/
Association of Southeast Asian Nations. (n.d.). ASEAN Charter. https://asean.org/asean-charter/
Association of Southeast Asian Nations. (n.d.). Community Councils. https://asean.org/about-asean#community-council
Association of Southeast Asian Nations. (n.d.). ASEAN Coordinating Council. https://asean.org/about-asean/asean-coordinating-council/
European Parliament. (n.d.). Νοτιοανατολική Ασία [South-East Asia]. https://www.europarl.europa.eu/factsheets/el/sheet/183/%CE%BD%CE%BF%CF%84%CE%B9%CE%BF%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CF%84%CE%BF%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%B7-%CE%B1%CF%83%CE%B9%CE%B1
Capital.gr. (2024, [μήνας ημέρα?]). Κράτη της Νοτιοανατολικής Ασίας, αμυντική συνεργασία και γεωπολιτική εξισορρόπηση. Capital.gr. https://www.capital.gr/iiss-org/3722169/krati-tis-notioanatolikis-asias-amuntiki-sunergasia-kai-geopolitiki-exisorropisi/
Council of the European Union. (n.d.). EU–UN cooperation. https://www.consilium.europa.eu/el/policies/eu-un-cooperation/
Encyclopaedia Britannica. (n.d.-a). Chinese law: Early Westernization to the Cultural Revolution. In Britannica. https://www.britannica.com/topic/Chinese-law/Early-Westernization-to-the-Cultural-Revolution
Encyclopaedia Britannica. (n.d.-b). Chinese law: Early Westernization to the Cultural Revolution [Reference 285934]. In Britannica. https://www.britannica.com/topic/Chinese-law/Early-Westernization-to-the-Cultural-Revolution#ref285934
Matrix24.gr. (2024, Ἀύγουστος). Κίνα – οργή για τον νόμο που κάνει πιο εύκολο τον γάμο και πιο δύσκολο το διαζύγιο. Matrix24.gr. https://www.matrix24.gr/2024/08/kina-orgi-gia-ton-nomo-pou-kani-pio-efkolo-ton-gamo-ke-pio-diskolo-to-diazigio/
National People’s Congress of the People’s Republic of China. (2007, December 13). Anti-Secession Law (adopted at the third session of the 10th NPC on March 14, 2005). http://www.npc.gov.cn/zgrdw/englishnpc/Law/2007-12/13/content_1384064.htm
Έθνος. (n.d.). Ποιοι θεσμοί αλλιώς το σε Νότια Κορέα και η σύγκριση με την Ελλάδα. https://www.ethnos.gr/greece/article/118482/phretheshomosialostoesythskoreaskaihsygkrishmethnellada
European Union. (n.d.). Διεύρυνση της ΕΕ [EU enlargement]. https://european-union.europa.eu/principles-countries-history/eu-enlargement_el
Εφημερίδα των Συντακτών. (2022, Νοέμβριος). Η νέα τάξη πραγμάτων στην Ασία [Ειδική Έκδοση]. Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). https://www.eliamep.gr/wp-content/uploads/2022/11/Η-ΝΕΑ-ΤΑΞΗ-ΠΡΑΓΜΑΤΩΝ-ΣΤΗΝ-ΑΣΙΑ_Η-ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ-ΤΩΝ-ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ_ΕΙΔΙΚΗ-ΕΚΔΟΣΗ_Νο35_2022-11-05.pdf
Reddit user. (n.d.). Image of Asian flags. Reddit. https://www.reddit.com/media?url=https%3A%2F%2Fpreview.redd.it%2Ftdrpnzf1sqo61.png%3Fwidth%3D1080%26crop%3Dsmart%26auto%3Dwebp%26s%3D5884cb87a78b683694f4f7c7a70aaa86e2b1c43e
YouTube. (n.d.). Max resolution image (Rwlw51j2jPI). https://i.ytimg.com/vi/Rwlw51j2jPI/maxresdefault.jpg?sqp=-oaymwEmCIAKENAF8quKqQMa8AEB-AHUBoAC4AOKAgwIABABGGUgZShlMA8=&rs=AOn4CLBBZhxRzL5KmSaRv3iPepKyPOImKg
American Affairs Journal. (2019, August). Image of Confucius statue. https://americanaffairsjournal.org/wp-content/uploads/2019/08/Confucius.jpg